De wetenschap helpen door te gaan wandelen met een pop. Klinkt gek, hé? En toch deden 397 vrijwilligers het! Dat heeft alles te maken met het project CLAIRE: CLean AIR for Everyone.
Je hebt vast al van fijn stof gehoord: microscopisch kleine deeltjes die de lucht vervuilen. Ze komen daar bijvoorbeeld terecht wanneer ze uitgestoten worden door auto’s of fabrieken. Dat fijn stof is heel slecht voor je gezondheid: het vergroot bijvoorbeeld de kans op astma en hartproblemen.
Omdat Vlaanderen heel verstedelijkt is, vind je hier bijna overal fijn stof. Wetenschappers vermoedden dat autoloze wegen, ook trage wegen genoemd, gezonder zijn. Omdat er geen auto’s zijn die vieze lucht uitstoten, maar ook omdat er vaak veel bomen en planten staan die fijn stof opvangen.
Trage wegen zijn dus waarschijnlijk beter voor onze gezondheid dan drukke wegen met veel verkeer. Maar dat moet eerst bewezen worden. Bovendien hebben we nog veel bijkomende vragen: hoeveel gezonder zijn trage wegen precies? Hoe ver moet je wandelen voor je in die gezonde lucht terecht komt? Is onze lucht gezonder als het waait? Of om middernacht?
Kortom: we weten nog lang niet alles over het effect van trage wegen op de luchtkwaliteit. Een mooie uitdaging voor het team van Roeland Samson, professor bio-ingenieurswetenschappen bij UAntwerpen. Maar hoe meet je de luchtkwaliteit op trage wegen, zonder zelf fijn stof uit te stoten met een auto? Simpel: met een buggy!
Professor Samson en zijn team stouwden een buggy vol met meetapparatuur. Die apparaten meten fijn stof, ultrafijn stof en roet. Door ermee te wandelen, krijg je dus een beter beeld van de luchtkwaliteit op je route. Nog twee dingen ontbraken: een baby in de buggy en vrijwilligers die ermee wilden gaan wandelen.
Zo werd Claire geboren, de mascotte van het gelijknamige project. Al snel meldden honderden vrijwilligers zich aan om met Claire om te gaan wandelen. Een ongelooflijk succes! Om iedereen de kans te geven om mee te werken aan dit burgerwetenschappelijk project, kreeg Claire er al snel een broertje bij: Gilbair. Hij was vooral benieuwd naar de luchtkwaliteit in stadsparken.
Dankzij alle vrijwilligers werd er van januari tot november 2021 flink gewandeld: 568 wandelingen waren samen goed voor 3.680 kilometer. Da’s ongeveer van Antwerpen tot Porto en terug! Maar nog belangrijker: er werden ook veel gegevens verzameld. Die data zijn nodig, want heel wat omstandigheden kunnen de luchtkwaliteit beïnvloeden.
De onderzoekers gingen met alle gegevens aan de slag en ontdekten dat de luchtkwaliteit inderdaad beter is op trage wegen. En meer:
Op een drukke baan is de lucht opvallend vervuilder. Logischerwijs zijn vooral vervuilende stoffen die van het verkeer komen (zoals roet) meer aanwezig.
De schoonste lucht is soms net voorbij de berm te vinden: groene infrastructuren kunnen dus een buffer vormen tegen vervuilende stoffen en zorgen voor verkoeling.
Op álle plaatsen waar werd gemeten, werden de richtlijnen van de Wereldgezondheidsorganisatie voor fijn stof overschreden. Richtlijnen voor roet en ultrafijn stof bestaan nog niet, maar zijn dringend nodig – want die stoffen schaden onze gezondheid het meest.
Onze poppen gaan niet aan het dansen, maar aan het voetballen. Binnenkort breien we een vervolg aan een pilootproject dat we al deden met voetbalclub Beerschot. Daarin onderzoeken we of de omgeving waarin je sport een effect heeft op je gezondheid. Wist je trouwens dat UAntwerpen de Belgische clubs helpt scoren náást het voetbalveld met veel verschillende onderzoeken?
Getriggered door dit onderzoek? UAntwerpen bepaalt de toekomst vanuit verschillende perspectieven. Doorzoek de opleidingen in deze interessedomeinen: